Tasavvuf – (Arapça: تصوف) veya Tasavvuf (Arapça: صوفية), İslam'da yaygın bir ezoterik dini ve felsefi harekettir. Tasavvuf, İslam'da manevi hayatın ve ahlaki değerlerin adıdır. Bu felsefî-dinî öğretide, insanın nefsiyle mücadeleden maksat, onu ıslah edip terbiye etmek, varlığını ve dünyayı yenmek ve Allah'a kavuşmaktır. Bağımsız bir felsefi doktrin olarak tasavvuf ilk olarak Basra'da ortaya çıktı. Sufi adını alan ilk kişi Ebu Haşim es-Sufi idi. Oluşumunu tamamlayan ve sistemleşen tasavvuf, 12. yüzyılın ikinci yarısından itibaren teşkilatlanma sürecine girmiştir. Sufiler kendi isimleriyle bilinen mezhepler kurmuşlardır.
Ahmed Yesevi - Yesevilik, Mevlana Celaleddin Rumi - Mevlevilik, Şeyh Safieddin Ardabili - Safevilik, Naimi Tebrizi - Hurufilik, vb. Azerbaycan ise İslam alemine birçok hediye vermiştir. Bunlardan biri de şüphesiz tasavvuf sahası ve tasavvuf edebiyatı idi. Baba Kuhi Bakuvi, Nizami Gencevi, Mahsati Gencevi, Mahmud Shabusteri, Imadedin Nasimi, Fazlullah Naimi, Shah Gasim Anwar, Dede Omar Rovshani, Ibrahim Gulshani, Shah Ismayil Khatai, Muhammad Fuzuli, Abulgasim Nabati, Mir Hamza Nigari, Mirza Shafi Vazeh vb. ve yakında. bu tür tasavvuf şairleri tasavvuf edebiyatı alanında ölümsüz eserler vermişlerdir.
Tasavvufun diğer bir kolu da Hurufiliktir.
Hurufilik (Arapça وفية حروفيه), 14. yüzyılın sonu ve 15. yüzyılın başında Azerbaycan, Anadolu ve Batı İran'da yayılmış bir tasavvuf mezhebidir. "Haruf" kelimesi Arapça'da "harfler" anlamına gelir. Hurufiliği bir inanç sistemi olarak İslam dünyasına yayan Astrabadi Fazlullah Naimi idi. 14. yüzyılın sonlarında Emir Teymur (1370-1405) döneminde, tarikat halkının büyük saygı gördüğü bir dönemde Fazlullah Naimi, Hazar'ın güneydoğu kıyılarına yakın Astrabad şehrinde öğretilerini yaymaya başladı. Deniz. Bu mezhebin ana fikri, Kur'an'ı harf sistemiyle açıklamaya dayanmaktadır. Hurufilizm'e göre Evren sonsuzdur ve farklı dönemler birbirini takip eder. Bu dönemler Nübüvvet, İmamlık ve İlâhiyet dönemleridir. Hurufiler, Adem, Musa ve Muhammed'den sonra Fazlullah'ı Tanrı'nın gücünün tezahürü olarak gördüler. Tanrı'nın zahiri ölümsüzdür ve yaratılanların en iyisi (zūhūr kibriyyah) olan insanda açığa çıkar, insan Tanrı'nın sureti ve gerçeğin anahtarıdır. Allah her zerrede mevcuttur. Arap alfabesinin 28, Fars alfabesinin 32 harfinde de aşk ve güzelliğin temeli olan kelimelerde vücut bulmuştur. Hurufi'de 7 sayısı kutsal kabul edilir. Bu sayı insan yüzünün ana bölümlerine, Fatiha suresinin ayetlerine ve temel iman şartlarına karşılık gelen ana sayıdır.
Kaynak.
bildirchin.az
