Optimistic blog

9. yüzyılda hilafet zayıfladı ve küçük feodal beylikler ortaya çıktı. Emirlikler Arap genel valileri tarafından yönetiliyordu. Bu şartlar altında Azerbaycan topraklarında Şirvanşahlar, Sajiler, Salarisler, Şeddadlar ve Ravvadiler devletleri oluşmuştur. Şirvanşahların durumu (861-1538). Arap Halifeliğinden sonra ilk olarak Azerbaycan topraklarında Şirvanşah devleti kurulmuştur. İl olarak Şirvan, Darbend'den Kür Nehri'ne kadar Hazar kıyılarını kapsıyordu. Devletin merkezi Şirvan şehriydi. 861 yılında Arap kökenli Mazyad sülalesinin temsilcisi Heysam İbn Halid, Şirvan'ın bağımsızlığını ilan ederek Şirvanşah unvanını taşımaya başladı. 918'de Şirvanşah Ebu Tahir eski Şamahı'yı restore etti ve başkenti Şamahı'ya taşıdı. 10. yüzyılın sonunda Şirvanşahlar devleti Gebele, Berda ve Darben'i ele geçirdi. Şeki ve Sanaria da Şirvanşahlara bağımlı hale geldi. 1066 yılında Şirvanşahlar Selçuklulara tabi olunca Azerbaycan Selçuklu Devleti'ne katıldı. Bu, Azerbaycan'a üçüncü Türk akınıydı. Selçuklu İmparatorluğu (1038-1157) Selçuklular Oğuzlar'daydı. Grubun başına Selçuk Bey geçti ve torunu Toğrul, Gaznelilere karşı savaştı. Horasan'a girerek Selçuklu devletini ilan etti. Toprakları Orta Asya'dan Akdeniz'e, Darband Geçidi'nden Basra Körfezi'ne kadar uzanıyordu. Başkent Nişabur şehriydi. Selçuklular 1040 yılında Gaznelileri mağlup etti ve Toğrul padişah ilan edildi. 1055'te Bağdat'ı ele geçirdi. I. Toğrul'dan sonra Alp Arslan (1063-1072) iktidara geldi. Amacı Anadolu'ya girmekti. Bizans birliklerini yenerek Anadolu'yu Türk yurdu haline getirdi. Abbasi halifesi Alp Arslan'ı dinin temeli olarak adlandırdı. Alparslan'dan sonra Melikşah Konya, Ankara, Urfa, Kudüs ve Suriye'yi ele geçirdi (1072-1092). 11. yüzyılın sonunda Selçuklu İmparatorluğu gerilemeye başladı. Sultan Sencer'den (1118-1157) sonra Selçuklu Devleti yıkıldı. Şirvanşahlar Selçuklu Türkleri ile bağlarını kopararak Gürcülere yaklaştılar. Şirvanşah en güçlü dönemini 12. yüzyılın 30'lu ve 60'lı yıllarında yaşadı.1192'de Şamahı'da bir deprem meydana geldi ve başkent Bakü'ye taşındı. Kutsallığın Durumu (879-941). Bu devletin temelleri Türk kökenli Saciler tarafından atılmıştır. Afşin bu neslin temsilcisiydi. Araplar, Azerbaycan'ın yönetimini Sajilere emanet ettiler. 9. yüzyılın sonlarında Ebu Saj Divdad'ın oğlu Muhammed adına para basılmıştır. Muhammed'in kardeşi Yusuf, 912'de Araplara haraç ödemeyi reddetti ve 10. yüzyılın başında Hazar Denizi'nin batısında, Zencan'dan Darban'a kadar olan bölgede ve Ani ve Dabil şehirlerinde Saji devleti kuruldu. Başkenti Maragha, ardından Erdebil idi. Gilan hakimi Marzban İbn Muhammed, 941'de son Saci hükümdarı Daysam'ı tahttan indirdi ve Salaris devletini kurdu. Salari Eyaleti (941-981). Salaris eyaletinin başkenti Erdebil şehriydi. Devletin sınırları Dicle ve Fırat nehirlerine kadar uzanıyordu. Merzban İbn Muhammed'in vefatından sonra devlet çökmüş, Ravwadiler ve Şeddadiler devleti kurulmuştur. Başkent yine Erdebil şehriydi. Rawwadis eyaleti (981-1054). Tebriz, Maragha, Ahar kadı Abulhija, Salari hükümdarı İbrahim'i görevden aldı ve Rawwadis devletini kurdu. Bu hanedanın kurucusu er-Ravvad, Halife Ali döneminde Basra ve Kfe'den Azerbaycan'a nakledilmiştir. Bu devlet Azerbaycan'ın güneyini kapsıyordu. Ardından Muğan kadılığını devraldı. 1028 yılında Gazneli hükümdarı Sultan Mahmud Gaznevi tarafından bastırılan 2.000 Oğuz ailesi Ravwadis eyaletine nakledildi. Gazneliler Devleti (962-1187) Alptak tarafından kurulmuştur. Devletin başkenti Gazne şehriydi.Sultan Mahmud Gaznevi döneminde toprakları arttı. Batı İran, Gazneliler devletinin bir parçası oldu. Hindistan'ın kuzeyi ve kuzeybatısı 1026'da fethedildi. Devlet, Hindistan'dan Hazar Denizi'ne kadar olan bölgeyi kapsıyordu. Burada hükümdara padişah denirdi. 11. yüzyılın ilk yarısında Sultan Mesud döneminde devlet zayıfladı. Yüksek vergi nedeniyle iç çekişmeler arttı. 1040 yılında Dandanakan Savaşı'nda Selçuklulara yenilen Afganistan ve Pencap'ın sadece bir kısmı Gaznelilerin elinde kaldı. 1187'de Kürtler Gazneli hükümdarı Hüsrev Melik'i ele geçirerek bu devletin varlığına son verdiler. Şeddadiler Devleti (971-1086) Muhammed ibn Şeddad 951'de Dabil Emirliği'ni kurdu ve 971'de Gence'yi ele geçirerek Şeddadiler Devleti'ni kurdu. Başkenti Gence şehriydi. Fazl İbn Muhammed, Hudafar köprüsünü 1027'de inşa etti. Bir dizi sefer sonucunda Şeddatlar Selçuklulara tabi oldular. Bu dönemde Slavların da baskınları vardı. Kiev Prensi İgor'un müfrezesi bir dizi yürüyüş yaptı. Azerbaycan'ın tek bir tam devletinin olmaması, Slavlara karşı mücadeleyi zorlaştırdı. Atabaylar (Eldeniz) hali. Büyük Selçuklu Devleti bölündükten sonra bir bölümünde Irak-Selçuklu Devleti kuruldu. Topraklarında yeni kurulan devletlerden biri de Atabaylar Devleti idi. Devletin kurucusu Şemseddin Eldeniz'dir. Toğrul II'nin oğlu Arslan Şah'ın "babası" olarak atandı. 1136 yılında Aran kadılığına atanan Şemseddin Eldeniz, Atabay devletini kurdu. Şemseddin Eldeniz II Toğrul'un ölümünden sonra dul eşi Momina, Hatun ile evlendi. 1160 yılında oğlu Arslan'ı Şah Sultan ilan etti ve kendisi de Selçuklu sarayında Büyük Atabay unvanını aldı. Böylece Irak Selçuklu saltanatı Atabayların egemenliğine girdi. Sonra Şirvanşahlar ve Ermenistan ona tabi oldu. 12. yüzyılın sonunda devlet içinde çatışmalar çıkmaya başladı. İktidara gelen Özbey zamanında (1210-1225) Atabay devleti zayıflamaya başladı.

Yazar R.F. Sadigov Kaynak Her Azeri Türkü bu kitabı bilmeli

Source.kaizen.az